Sunday, February 25, 2018

Mesimi 14

Lesson 14, fourteenth lesson

Permbledhje e mesimeve 1 deri 13

Gjate ketij mesimi do te perserisim c’ka kemi thene deri tani dhe sidomos ato qe lidhen me perdorimin  e foljeve.
Ø Ju rikujtojme se foljet qe tregojne nje veprim te kryefjales, qofte veprim fizik apo gjendje morale, marrin trajten e vazhduar. Foljet qe tregojne perceptime ose ndjenja, pra nje mosveprim te kryefjales, nuk e pranojne kete trajte.
Ø Megjithate, e njejta folje mund te kete me shume se nje kuptim, qe do te thote se ajo mund te kete trajten e vazhduar kur kuptimi i jep vlere veprore. Keshtu, folja to look-shikoj nuk mund te perdoret ne trajten e vazhduar.
Ø Fjalia qe vijon: Ai duket i lodhur ne anglisht eshte He looks tired. Por, nese kjo folje do te perdoret ne kuptimin shikoj ( me kete kuptim merr pas parafjalen at) atehere do te shfaqet trajta e vazhduar.
·       She is looking at the window. Ajo po shikon dritaren (Ajo eshte duke shikuar dritaren).
·       We are looking at the old room. Ne po shikojme dhomen e vjeter ( ne jemi duke shikuar dhomen e vjeter).
Ø Kur nje ndertim pohor i foljes permban trajta te foles to be si p.sh  amis ose are, atehere mohorja ndertohet duke shtuar duke shtuar pjesezen not. Shembuj:
Pohore
Mohore
I am working.
I am not (I’m not) working.
She is reading.
She is not (she isn’t) reading.
We are dancing.
We are not (we aren’t) dancing.
Trajta pyetese dhe mohore e foljeve ndihmese.
Ø Trajta pyetese ndertohet duke shnderruar vendin e kryefjales dhe te foljes ndihmese:
Am I smiling?  A jam duke qeshur?
Is she cooking? A po gatuan ajo?
Are we crying? A jemi ne duke qare?
Ø Jane te pakta foljet qe kthehen ne mohore duke shtuar thjesht pjesezen not, pervec trajtave te foljes to be-am, is, are dhe atyre te foljes to have-have, has.
Trajta mohore dhe pyetese e foljeve ndihmese
Ø Ne pjesen me te madhe te foljeve ne anglisht, mohorja ndertohet ndryshe. Le te marrim shembujt  e disa foljeve qe perdoren ne kohen e tashme te thjeshte, si p.sh. foljet to know( di, njoh), to understand (kuptoj),to want(deshiroj)..
Ø Per formen mohore dhe pyetese te ketyre foljeve, perdorim trajtat e foljes ndihmese to do, te cilat jane do dhe does.
She wants.
She does not want.
Does she want?
I understand.
do not understand.
Does he understand?
We know.
We do not know.
Do we know?
Rregull mbi shqiptimin.
Ø Degjoni me vemendje dhe perpiquni te imitoni shqiptimin e sakte te trajtave te foljes do (does, do). Shqiptimi i ketyre trajtave ndryshon sipas vendit qe ato zene ne fjali si dhe nga theksimi i vete fjales. Do, shqiptohet / du:/sikurse ne pyetjen dhe pergjigjen qe vijon:
Do you like him? Yes, I do.
A te pelqen ai? Po, me pelqen.
A e pelqen ate? Po, e pelqej.
Do you understand English? Yes, I do.
A kuptoni anglisht? Po, kuptoj.
Por, ne fjaline pyetese qe vijon /du:/ shqiptohet /d/, si p.sh:
What do you want?   Cfare deshironi?
Ø Ne formen mohore, shqiptimi i zanores ndryshon ne /dɔunt/, si p.sh:
         I don’t understand Turkish. I don’t know her.
Does shqiptohet /dʌ zdhe doesn’t/dʌznt/, si tek fjalite e meposhtme:
Does she like him? Yes, she does.  No, she doesn’t.
Ø Kurse ne fjalite qe vijojne does shqiptohet/dəz/:
What does she want?  Cfare do ajo?
Folja to be (vazhdim).
Ø Koha e tashme e fojes to be (per te qene), qe ne anglisht do te thote jam, ekzistoj, ka trajta te ndryshme sipas vetave te ndryshme. Me poshte do te paraqesim zgjedhimin e kesaj foljejeje ne kohen e tashme te menyres deftore.
Zgjedhimi i foljes to be ne Kohen e tashme   
I am    - une jam
You are-  ti je
He is-    ai eshte
She is-  ajo eshte
It is- ai, ajo eshte
We are -ne jemi
You are-ju jeni
They are- ata, ato jane.
Ø Si folje kepujore, pas saj vendoset nje emer ose mbiemer me te cilin formon kallezuesin emeror. P.sh. I am a boy; You are bad people.
Ø Kjo folje tregon gjendjen ne nje vend, prandaj zakonisht pas saj vendoset nje ndajfolje vendi ose nje shprehje ndajfoljore:
p.sh. We are here. Ne jemi ketu.
         I am at home. Une jam ne shtepi.
Ø Folja to be mund te perdoret edhe si folje ndihmese, qofte ne trajten e vazhduar(shih mesimin 11), qofte ne ate pesore ( qe do te shpjegohet me vone). Forma mohore e foljes to be ndertohet duke vene pjesezen mohore not pas trajtave te zgjedhimit te saj. Kujtojme shkurtimet me te perdorshme te kesaj foljeje:
Not, shkurtohet ne n’t, por kjo nuk mund te zbatohet per veten e pare njejes te deftores I am not, shkurtimi i se ciles behet me vete foljen: I’m not.
Shkurtimi i pjesezes mohore not ne n’t ndeshet me shpesh gjate te folurit, si p.sh: She isn’the isn’tit isn’twe aren’tyou aren’t, they aren’t.
Ø Ne fjalite pyetese folja to be, vendoset para kryefjales se fjalise:
Ø Is she there?    Eshta ajo atje?
Ø Are they leaving?     A jane ata duke u larguar?
Ø Are those shoes yours?   A jane ato kepuce tuajat?
Ø Were they here?             A ishin ata ketu?
Ø Were you at post office?   Ishe ti tek posta?
Is that girl at the back of the school yours?  A eshte ajo vajza ne fund te shkolles jotja?
Ø Nese pyetja fillon me nje peremer ose me nje ndajfolje pyetese, atehere kjo ze vendin e pare ne fjali dhe folja ndihmese vjen pas peremrit ose ndajfoljes pyetese. P.sh.
Who is that woman?   Kush eshte ajo grua?
Where are you staying?   Ku po qendroni?
Ø Ashtu sikurse e kemi thene edhe me pare there is ( per njejesin) perkthehet ndodhet, gjendet, ka, ndersa there are ka, jane, gjenden (shumes). Kur fjalia eshte pyetese atehere kemi kete trajteIs there? Are there? Si p.sh:
Is there a flower on the ground?   A ndodhet nje lule ne toke?
Are there any oranges in the cupboard?    A ka ndonje portokall ne dollap?
Folje te vecanta:
Ø Trajta mohore e floljeve te rregullta ndertohet duke perdorur foljen ndihmese to do.
Ø Disa folje, si ato ndihmese ashtu dhe ato mungesore quhen folje te vecanta per shkak te rolit te tyre ne fjali, pra nuk kerkojne perdorimine foljes to do.
Ø Ne mohore keto zgjedhohen duke u shoqeruar nga pjeseza not.
Pyetese
Pohore
Mohore
Am I your girl? 
Yes, you are.
No, you aren’t
Is she staying long?
Yes, she is.
No, she isn’t
Are you all there?
Yes, we are.
No, we aren’t
Are they ready?
Yes, they are
No, they aren’t
Was Peter here?
Yes, he was.
No, he wasn’t
Were your sister singing?
Yes, she was.
No, she wasn’t
Do you like tea?
Yes, I do
No, I don’t
Does he play the piano?
Yes, he does.
No, he doesn’t
Does Kate eat it?
Yes, she does
No, she doesn’t
Have you any apples?
Yes, we do
No, we don’t
Has she enough water?
Yes, she does.
No, she doesn’t
Folja to have-kam
Ø Kjo folje, kur eshte ndihmese, ose kur perdoret ne kohen e tashme per te treguar prone, zoterim, merr trajtat e je folje te vecante, si p.sh:
Have you a computer?                         I haven’t a beautiful dress.

Ø Nese perdoret ne kohen e shkuar ne kuptimin e pronesise ose zoterimit te nje sendi, kur ka vleren e nje idiome, apo tregon detyre, merr trajtat e nje folje te zakondshme dhe kerkon foljen to do per te ndertuar mohoren dhe pyetesen. P.sh.:
Did you have breakfast?    A hengret dreke?
I didn’t have lunch.                Une nuk hengra dreke.
We don’t have coffee for breakfast.    Ne nuk pime kafe per mengjes.
Shenim:
Ø Ne pergjigjet e shkurtra per pyetjet e ndertuara me folje te vecanta, duhet te perdoret e njejta folje e vecante, si p.sh.:
Did they have lunch?            Yes, they did.
Do we have cheese for breakfast?    Yes, we do.
Did you have a rest?                           No, we didn’t.
Do you listen?                            No, I don’t
Ushtrime per tu zgjidhur:
o   Ktheni ne mohore keto fjali:
o   The wind is blowing?
o   Seven students are leaving.
o   I understand English.
o   Kate is listening to the music.
o   There are some boys outside the school.
o   The dogs want fresh food.
o   May is cooking.
o   I know her sister.
o   It is happening this morning.
o   They have your name.
o   She likes ice-creams.
o   That boy looks bad.
o   We are watching the film.
o   I want to go away.
o   I think we are ready.
o   The lunch smells wonderful.
o   We are looking for our dog in the road.
o   She has an old house.
o   Ktheni ne pyetese keto fjali:
o   I am writing a letter.
o   It is snowing.
o   We understand English.
o   Kate wants a new dress for her birthday.
o   Mary is going with me.
o   All the girls are singing together.
o   She has a fairly noisy house.
o   My brother knows all the class.
o   The chair looks comfortable.
o   The word" tyre’’  means
o   The man is looking out of the door.
o   That girl looks happy.
o   There are some oranges in the cupboard.
o   She has an old skirt.
§  Kthejini ne anglisht:
o   A deshironi te wendroni me ne?
o   Ajo mendon se eshte gati?
o   Rri urte! ( mos fol)
o   Eja me ne ne makinen tone.
o   A jane ata duke te ndihmuar ty?
o   Cfare po bejne ata femije?
o   Kthehuni shpejt!( mos u vononi)
o   Cfare po mendon?
o   Ne nuk i dime emrat e tyre.
o   Cfare po shkruan ai student?
o   Nuk deshironi te uleni?
o   Cfare do te thone keto fjale?
o   E kujt eshte ajo makine qe qendron jashte porte?
§  Pergjigjuni ketyre pyetjeve:
o   What is Peter reading?
o   Who is Dr. Robert  bringing home tonight?
o   Does Peter like their daughter?
o   Where is Bill writing?
o   Where is his wife and what is she doing?
o   Are there any people in the street?
o   What are the women looking at?
o   Who are they looking for?
o   Why are the Gates lucky?
o   Are they going to Scotland?
o   Where is Peter going?
o   What are they looking for lunch?
o   Whose English does Kate understand?
o   What does Peter want to buy?
o   Where is the motorbike standing?
Ushtrime:
1.
o   Do you like him? Yes, I do.
o   Do we understand her? Yes, we do.
o   Does she get it?  Yes, she does.
o   Does she cook them? Yes, she does.
o   Do i need you?  Yes, I do.
o   Does she shout them?  Yes, she does.
2.
o   Do you understand? No, I don’t.
o   Do they sing? No, they don’t.
o   Do you work? No, I don’t.
o   Does he study? No, he doesn’t.
o   Does she paint? No, she doesn’t.
3.
o   She, eat: Does she eat?
o   He, start. Does he start?
o   He, run. Does he run?
o   You, write. Do you write?
o   She, cry? Does she cry?
4.
o   She, sing: What does she sing? She sings a song.
o   He, read: What does he read? He reads a paper.
o   She, like: What does she like? She likes nature.
o   He, want: What does he want? He wants to be ridiculous.
Ushtrime per tu zgjidhur:
§  Formoni fjali me foljen to be te ndjekur nga nje emer ose mbiemer me te njejten folje te ndjekur nga trajta e vazhduar.
§  Ktheni fjalite e ushtrimit te mesiperm ne fjali pyetese dhe mohore. Per fjalite pyetese perdorni ndajfolje ose peremrat pyetes where, what, who?
§  Ktheni ne mohore keto fjali:
·       I am talking.
·       She is in the hotel.
·       We want to go there.
·       The man reads the paper.
·       There were three students looking for you.
·       We get to the school early every day.
·       You took my phone.
·       They needed some new bags.
·       She walks carefully.
·       She forgot to say goodbye.
Perktheni ne anglisht:
o   Peteri kishte nevoje per nje motociklete dhe mamaja e tij i’u ia bleu. Une nuk kam nevoje per motociklete.
o   Ti mund te me ndihmosh te mbaj(carry) keto kuti, apo jo? (can’t you)
o   Po, une do te ndihmoj me gjithe qef. (willingly)
o   Shko dhe shiko ku eshte Kate, sepsw dreka eshte gati.
o   Kate ishte ketu, por tani ajo nuk eshte ketu.
o   Ajo eshte jashte dhe shpresoj se nuk do te vonohet shume. ( she will not be long)
o   Une isha i lodhur dje.
o   Ku jane librat qe ishin ne dhomen time mbi tavolinen prane shtratit?
o   Shpresoj se ju do te vini me mua per te shetitur ne kopesht. A mund te marrim ne dicka  per te ngrene?
o   Ky eshte djali i Dr. grandes, ai eshte student. Ai do te qendroje me ne dy ose tri jave.
o   Ja nje shtepi e bukur, ne jemi me shume fat. Kjo shtepi nuk eshte e imja, ajo eshte shtepia e motres sime. Ajo eshte jashte shtetit(abroad) per disa muaj. Kjo eshte nje shtepi e reahtshme, apo jo? Nuk duhet te lexosh, ndersa mamaja jote eshte duke punuar, shko ndihmoje.
Perktheni ne anglisht:
2.
1.    Kjo eshte nje llampe.
2.    Keto jane shkrepse
3.    Cfare jane keto?
4.    Keto jane kuti.
5.    A jane portokalle keto?
6.    A jane mure keto dha a eshte ajo nje dritare?
7.    Ato jane dritare dhe kjo eshte dere?
8.    Cfare eshte ajo?
9.    Ajo eshte zile telefoni.
10.                     Keta jane qen.
11.                     Ato jane zile.
12.                     A eshte kjo nje pene?
13.                     Ky eshte laps, ato jane pena.
3.
o   A eshte kjo dritare? Po, kjo eshte dritare.
o   A eshte kjo dere? Jo, kjo nuk  eshte dere.
o   Cfare eshte ky? Ky eshte stilolaps.
o   A eshte ky nje stilolaps? Jo, nuk eshte stilolaps. Ky eshte laps.
o   Cfare eshte ajo? Ajo  eshte llampe.
o   A jane kuti keto? Jo, ato nuk jane kuti.
o   Ata jane zogj.
o   Ky nuk eshte tren
o   Ata nuk jane lapsa.
o   Cfare jane keto? Ato jane stilolapsa.
o   Kjo eshte kuti dhe ato jane shkrepese.
o   A eshte ky tren?
o   Po, ky eshte tren.
4.
o   Kush eshte ky burre? Ky eshte zoti Bill.
o   Cfare pune ben zoti Bill?
o   A eshte ai mjek?
o   Zoti Bill nuk eshte mjek.
o   Ky eshte Robert Grande.
o   Zoti Grande dhe zoti Gates jane burra.
o   Keta jane biznesmene.
o   Kush eshte ky burre?
o   Ky eshte Robert Grande.
o   Zonjusha Gates nuk eshte mjeke, ajo eshte studente.
o   Keto jane gra shtepiake.
o   Zonja Gates eshte shtepiake.
o   A eshte student Zoti Grande? Jo, ai eshte mjek.
5.
o   Miredita zoti Gates! A eshte kjo bija juaj?
o   Keta jane zoti Gates dhe gruaja e tij dhe ata jane djemte e tyre.
o   A eshte mjek biri juaj? Jo, ai  eshte biznesmen.
o   Si te quajne ty? Mua me quajne Kate. Dhe mua me quajne Peter.
o   Mirupafshim Bill.
o   Ky eshte biri im, ky quhet Peter.
o   Doctor Grande eshte mjeku yne.
o   A eshte kjo gruaja e tij?
o   Jo, kjo eshte bija ime.
o   James she Toby jane student.
o   Cfare jane keta njerez?
o   Keta jane biznesmene dhe ato jane bashkeshortet e tyre.
o   Ato jane shtepiake.
6.
o   Ku eshte shamia ime? Ajo eshte ketu, ne xhepin tim.
o   Cfare eshte kjo? Ajo eshte letra nga hoteli.
o   Hoteli eshte prane stacionit Viktoria.
o   Taksia eshte prapa dyqanit.
o   Babai im deshiron nje gazete.
o   Shamia ime eshte ne canten time.
o   Ku eshte canta ime?
o   Ajo eshte perdhe, pas teje.
o   Ja taksia, mirupafshim Dr. Grande dhe faleminderit.
o   Dyqani nuk eshte pas stacionit.
o   Ai eshte prapa hotelit.
o   Letra eshte mbi tryeze, prane cantes.
o   Kate, ku je ti?
o   Une jam pas teje, mama.
o   Zonja Gates a eshte kjo bija juaj?
7.
o   Kjo eshte dhom a e hotelit tone.
o   Ajo eshte e madhe dhe e bukur; ajo ka mure te gjelber.
o   A eshte pikture ajo mbi shtrat?
o   Jo, ajo eshte fotografi.
o   Une dua fustanin time, ai eshte poshte kemishave te tua ne valixhen e madhe.
o   A jane ketu te gjitha valixhet?
o   Po, ato jane perdhe, prane deres.
o   Prane deres eshte nje shtrat i  bukur dhe i madh.
o   Mirembrema Dr. Grande, hyni ju lutem.
o   Cfare eshte ajo ne mur?
o   Ne jemi ketu, por Kate eshte ne dhomen e saj.
o   Ku jane gotat?
o   Ato jane ne bufe.
o   Ai eshte prane shtratit; gruaja e tij eshte ne dhomen e saj, prane shkalleve.



No comments:

Post a Comment